FİİLDE ÇATI (Işıl GÖLBAŞI)

1-Özne Yüklem İlişisine Göre Çatı a)Etken Fiil=Bu cümlelerde işin kim tarafından yapıldığı bellidir bu cümlelerde gerçek özne veya gizli özne bulunur.

ÖRNEK: -Çocuklar şarkı söylüyorlar. Ger.Özne Yüklem

-Taraftarlar kaleciyi dövdü. Ger.Özne Yüklem

-Biz/Dün dedemlerde toplandık. G:Özne Yüklem

-Tren saat dokuzda hareket etti.

Ger.Özne Yüklem

-O/Temiz hava almak için balkona çıktık. Yüklem B)Edilgen Fiil:Bu cümlelerde işin kim tarafından yapıldığı belli değildir. Bu cümlelerde iş birileri tarafından yapılır. Bu cümlelerde nesne sözde özne görevinde kullanılır . Edilgen fiiller ‘’-l , -n’’sesiyle türetilir. ÖRNEK: -Şarkılar coşkuyla söylendi. Söz.Özne Yüklem

-Anahtar iki saat sonra bulundu. Söz.Özne Yüklem

2-Nesne-Yüklem İlişkisine Göre Çatı A)Geçişli Fiil:Nesne alabilen neyi veya kimi vb. sorularına cevap verebilen yani öncesine ‘’onu’’ getirilebilen fiillerdendir. ÖZNE: -Kardeşim kapıyı açtı.

-Ona yanlış yaptığını anlattım.

-Kardeşim kitap okuyor.

-Seni sınıfta dün çok dalgın gördüm. B)Geçişssiz Fiil :Nesne almayan neyi veya kimi sorularına cevap vermeyen yani öncesine ‘’onu’’ getirilmeyen fiillerdir. ÖRNEK: -Tüm gece yağmur yağdı.

-Bayramda parka gittik.

-Karnım çok acıktı.

-İki eski dost hasretle kucaklaştı.

NOT:Yüklemi isim olan cümlelerde çatı aranmaz. -En sevdiğim mevsim ilkbahardır.

-O çok çalışkan bir öğrencidir.